Şemsettin POLAT

Ünlü Kürd Ozanı Mela Ehmed'ê Cizîrî'den Bir Dörtlük Şiir:

 

Kî katib dê mi cetvel kit 

Ji yek herfan mufessel kit 

Camê zucac muselsel kit 

Kê ye vê muşkulê hel kit?

 

1) Kürd alim, şair, edebiyatçı olan Mela Ehmed'ê Cizîrî, yazdığı bir şiirin düz anlamı şöyledir:

Hangi kâtip beni cetvelleyecek

Harflerle tafsilatlandıracak

Billur cam ile bağlantılandıracak

Kim bu sorunu çözecek?

 

Şimdi bu şiirin yorumuna geçelim.Şair bu şiirinde kendini Kürd halkının ve ülkesinin yerine koyuyor.

a) Burada katib yazan ,çizen, aydın kişi anlamında kullanılmıştır.

b) Cetvelkit kelimesi ;ölçme ,boyutlarını ,çevresini ,büyüklüğünü tespit etme işlemini ifade etmektedir.

c) Ji yek herfan mufessel kit:Harflerle yani yazı ile tafsilatlandıracak, ayrıntılarıyla açıklama demektir.

d) Camê zucac muselsel kit: Billur cam gibi pırıl pırıl ,ışıl ışıl zincirleme, teselsül halinde açıklama demektir.

e) Kê ye vê muşkulê helkit diresinin anlamı şu: kimdir bu soruunu çözecek ?diye soruyor.

Ben diyorum ki Mela Ehmedê Cizîrî'nin torunları bu sorunu ,yani Kürd sorununu çözecektir .Başkaları kendini Kürdlerin yerine koyarak Kürd sorununu çözemez.

 

      Mela Ehmed'ê Cizîrî Kimdir.

 

Şairimiz 1570 tarihinde Cizîra Botan'da dünyaya gelmiştir. Hayatı boyunca bilimle, Kürd dili ile uğraşmış ,çalışmıştır. Şiirlerini "Divan "adlı bir kitapta toplamıştır.Arap harfleri ile yazılan ilk nüshasındaki şiirlerinin tamamını ben Van'da lisede okurken ezberlemiştim. Tasavvuf edebiyatı ve anlayışı ile şiirlerini yazmıştır.

Mela Ahmed doğup büyüdüğü ,şiirlerini yazdığı Cizre'de bir iftiraya uğrayınca Botan Emir'i tarafından Diyarbekir'e (Amed'e )sürgüne gönderilir.İftiranın gerçek dışı olduğu ,yalan olduğu ortaya çıkınca Mir onu affedip ve tekrar Cizre'ye getirtir.

Rivayete göre Cizre'den uzaklaştığı sene içinde yıllarca Cizre'ye hiç yağmur yağmamış .Cizre'ye dönünce yağmur başlamış ve günlerce sürmüştür .Mela Ehmed'ê Cizîrî 1640 tarihinde Şırnak'ta vefat etmiş ve orada Medresa Sor (Kırmızı Medrese'de )gömülüdür. Ruhu şad ve mekanı cennet olsun.